Samolot szkolno-treningowy TS-11 ISKRA

Dane techniczne:

PZL TS-11 Iskra – samolot szkolno-treningowy, produkowany przez WSK „PZL Mielec” (obecnie Polskie Zakłady Lotnicze Sp. z.o.o. w Mielcu), zaprojektowany przez zespół pod kierunkiem Tadeusza Sołtyka (stąd oznaczenie TS). Była to pierwsza polska konstrukcja lotnicza napędzana silnikiem odrzutowym.

Lotnictwo Ludowego Wojska Polskiego w 1951 roku pozyskało pierwsze myśliwce odrzutowe MiG-15 i Jak-23. W ciągu najbliższych lat liczba samolotów wykorzystujących ten rodzaj napędu drastycznie wzrosła. To wymagało pozyskania samolotu szkolno-treningowego, na którym przyszli piloci mogliby przygotować się do pilotowania znacznie większych i mocniejszych samolotów odrzutowych, które w tamtych czasach zaczęły pojawiać się na wyposażeniu polskiego lotnictwa wojskowego. Powstała więc koncepcja stworzenia w Polsce samolotu szkolno-treningowego o napędzie odrzutowym. Zadania tego w 1957 podjął się zespół Tadeusza Sołtyka, a na pierwsze efekty nie trzeba było długo czekać. W 1958 roku opracowano projekt konstrukcyjny. W 1958 roku WSK-Okęcie rozpoczęło budowę czterech prototypów. Pierwszy latający prototyp, oznaczony numerem 02, wyposażony w silnik Rolls-Royce „Viper-8” i bez uzbrojenia, został oblatany dnia 05. 02. 1960 roku. Uzbrojone prototypy, oznaczone nr 03 i nr 04, wyposażone w silniki HO-10, oblatano w dniu 20. 03. 1961 roku i w lipcu 1961 roku. Próby w locie potwierdziły łatwość w pilotażu, dużą zwrotność i stateczność samolotu. Produkcję seryjną samolotów TS-11 „Iskra bis” podjęła w 1962 roku wytwórnia WSK-Mielec, pierwszy samolot seryjny TS-11 „Iskra bis A”oblatano w dniu 11. 10. 1963 roku. Produkcję samolotu TS-11 Iskra zakończono w 1987 roku. Przez ten czas z zakładów WSK PZL Mielec zeszło 424 samolotów TS-11 Iskra.

Oprócz szlifowania umiejętności pilotażowych TS-11 Iskra to także samolot, na którym studenci wojskowi i absolwenci Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie uczą się przeprowadzania zadań bojowych. Pod skrzydła Iskry podczepić można bowiem do czterech bomb o wagomiarze 100 kg, zasobniki rakietowe Mars lub zasobniki z małymi bombami kulkowymi. Na dziobie wersji szturmowych przewidziano też możliwość montażu działka o kalibrze 23 mm.

Polskie Siły Powietrzne do dziś wykorzystują samoloty TS-11 Iskra do szkolenia przyszłych pilotów F-16 i Miga-29. Liczba aktualnie wykorzystywanych przez nasze wojsko samolotów TS-11 wynosi 36 sztuk.